Như tin đã đưa, tại cuộc làm việc với đoàn khảo sát của Ban chỉ đạo nhà nước xây dựng Đề án đổi mới cơ chế quản lý, cơ chế tài chính, tổ chức lại hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập do Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ dẫn đầu, Bộ Giáo dục - Đào tạo (GD-ĐT) đã có những đề xuất khá mới để ngành giáo dục được tự chủ. Đáng chú ý, về tự chủ ở trường phổ thông, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đề nghị để trường được quyền quyết định trong tuyển dụng giáo viên, thực hiện cơ chế hợp đồng với giáo viên thay vì công chức, viên chức.
“Món nợ” thu nhập giáo viên
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đề nghị giao quyền tự chủ cho các trường phổ thông để họ được quyền quyết định trong tuyển dụng giáo viên, tránh bất cập, vênh giữa nhu cầu với thực tế và với tính chất công việc. Bộ trưởng Bộ GD-ĐT cho rằng, nếu được tự chủ thì các trường phổ thông sẽ được quyền chủ động tuyển người, chủ động đánh giá cán bộ và cứ 2 năm không hoàn thành thì cho nghỉ. Tiến tới thí điểm hợp đồng lao động, giáo viên sẽ chuyển từ công chức, viên chức sang cơ chế hợp đồng.
Quan điểm này của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của dư luận tuần qua, kể cả trong và ngoài ngành giáo dục. Khá nhiều ý kiến đồng tình, cho rằng đó là cơ hội để ngành giáo dục nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng lo ngại nếu làm không đúng lộ trình, không định rõ nguyên tắc, tiêu chuẩn, tiêu chí thì có thể khiến các hiệu trưởng nhà trường lạm quyền, trở thành những ông “vua con”.
Ngày 25-5, bên hành lang Quốc hội, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ đã có trao đổi với báo chí về vấn đề này. Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ chia sẻ ông cảm thấy day dứt khi mà thu nhập của giáo viên còn thấp, và đó cũng là “món nợ” mà Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đang phải tính toán trong nhiệm kỳ của mình.
Sẽ thí điểm từng bước
“Về vấn đề mà dư luận đang quan tâm là đề xuất chuyển giáo viên từ biên chế sang hợp đồng trong ngành giáo dục, Bộ GD-ĐT sẽ có lộ trình về việc này”, Bộ trưởng khẳng định.
Theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, thời gian qua, chúng ta bàn nhiều đến tự chủ giáo dục đại học mà chưa đề cập sâu tới tự chủ đối với giáo dục phổ thông. Vì vậy, khi xây dựng nghị định tự chủ các đơn vị sự nghiệp công lập ngành giáo dục, Bộ GD-ĐT đã tách thành hai: một nghị định cho giáo dục đại học và một nghị định dành cho giáo dục phổ thông. Đối với các cơ sở giáo dục phổ thông, Bộ GD-ĐT chưa đề cập tới tự chủ tài chính vì vấn đề này còn phải bàn thêm. Ở đây, tự chủ chính là phân cấp, phân quyền cho các cơ sở giáo dục, bao gồm tự chủ về nhiệm vụ và tự chủ về nhân sự.
Cụ thể, theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, vấn đề thiếu tự chủ nhất hiện nay ở các nhà trường phổ thông chính là về tổ chức bộ máy và nhân sự: “Các trường mới là nơi có nhu cầu tuyển dụng, biết rõ số lượng giáo viên thừa thiếu ra sao nhưng lại bị động trong khâu tuyển dụng giáo viên. Việc tuyển dụng thường do UBND quận, huyện hay do các sở đảm nhiệm theo kế hoạch biên chế chung, thậm chí tuyển gộp rồi phân về cho các trường, dẫn đến hiện tượng vênh về chuyên môn, thừa thiếu cục bộ, gây ra khó khăn cho các trường”. Theo ông, để nâng cao chất lượng giáo dục phải bắt đầu từ đội ngũ giáo viên, muốn thu hút và giữ chân được giáo viên giỏi cần có chế độ đãi ngộ lớn. “Nếu chúng ta cứ giữ mãi định biên như hiện nay sẽ khó tạo ra được động lực cho những người tâm huyết và lâu dài khó tạo được “đột phá” cho quá trình đổi mới giáo dục. Việc chuyển sang chế độ hợp đồng đối với giáo viên là cần thiết để từng bước cải thiện thu nhập, nâng cao chất lượng đội ngũ gắn liền với quá trình đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục. Lâu nay, dư luận xã hội vẫn đề cập tới vấn đề thu nhập của giáo viên thấp, nhưng sẽ rất khó tạo ra sự thay đổi nếu cứ mãi bó buộc trong đồng lương công chức, viên chức, đã được quy định chung rồi”, Bộ trưởng phân tích.
“Đây là vấn đề có thể tác động đến hơn một triệu thầy cô giáo, vì vậy, Bộ GD-ĐT sẽ nghiên cứu kỹ, từng bước thí điểm để có lộ trình hài hòa chứ không phải cùng một lúc toàn ngành giáo dục chuyển từ công chức, viên chức sang chế độ hợp đồng. Không dùng hành chính để áp đặt, nhất là vùng sâu vùng xa cũng phải có lộ trình riêng để phù hợp với tình hình thực tế”, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT khẳng định.
PHAN THẢO